Het idee dat mensen in langdurige liefdesrelaties steeds meer op elkaar gaan lijken, bestaat al vele jaren. In 1987 begonnen wetenschappers van de Universiteit van Michigan het fenomeen te bestuderen. Gaan getrouwde stellen in de loop van de tijd steeds meer op elkaar lijken? Ze fotografeerden de koppels toen ze trouwden en 25 jaar later werden de koppels wederom op de foto gezet. Het antwoord bleek ja, want toen de wetenschappers de foto’s vergeleken, ontdekten ze dat de koppels meer op elkaar waren gaan lijken.
De theorie achter het onderzoek, die wetenschappers vandaag de dag nog steeds aanhalen, was dat emotionele processen voor veranderingen in het gezicht kunnen zorgen. Doordat de gezichtsspieren langdurig op dezelfde manier worden gebruikt, worden de kenmerken van het gezicht – zoals rimpels en uitdrukkingen – permanent gewijzigd.
Als twee mensen voor een lange periode bij elkaar wonen, dan zou hun gezicht – dankzij de gedeelde emoties – op een vergelijkbare manier veranderen. Of in andere woorden: hun gezicht zou meer op elkaar gaan lijken. Tot op de dag van vandaag zijn mensen ervan overtuigd dat dit ‘wetenschappelijk bewezen’ is. Maar… dat is het niet.
Nu populair:
"Serious Dating, Crazy Love: Lexa is waar je moet zijn. Voor mensen met inhoud die iets échts zoeken."
Koppels gaan niet meer op elkaar lijken
Volgens een nieuwe analyse uit 2020 van wetenschappers van de Stanford University gaan stellen na verloop van tijd niet meer op elkaar lijken. Dit hadden de wetenschappers te zeggen over het onderzoek uit 1987:
“Hoewel het elegant was ontworpen, was het gebaseerd op een extreem kleine steekproef van 12 getrouwde heteroseksuele paren. Bovendien zijn de bevindingen nooit gerepliceerd.”
Om het opnieuw te onderzoeken voerden de Stanford University-wetenschappers een herhaling uit van het experiment uit 1987, maar met een veel grotere steekproef van potentiële ‘lookalikes’ en combineerden dit met de onderzoekscapaciteiten van de 21e-eeuwse technologie. Ze lieten niet alleen mensen de vergelijkingen te maken (153 mensen), maar ook een algoritme voor gezichtsherkenning, waarvan eerder was aangetoond dat het beter presteert dan mensen bij het beoordelen van gezichtsgelijkenissen.
Terwijl de studie uit 1987 alleen de foto’s van 12 stellen onderzocht vanaf het moment dat ze voor het eerst getrouwd waren en 25 jaar later, verzamelde het nieuwe onderzoek afbeeldingen van 517 getrouwde stellen. Hun gezichten van kort nadat ze waren getrouwd werden vergeleken met foto’s die 20 tot 69 jaar later waren genomen.
“De gezichten van echtgenoten lijken op elkaar, maar komen met de tijd niet dichter bij elkaar.”
De onderzoekers verwachtten dat er meer gelijkenissen gevonden zouden tussen de koppels, maar dat bleek niet het geval te zijn. Ze vonden niets dat suggereert dat stellen met het verstrijken van de jaren meer op elkaar gaan lijken. En ze gaven toe dat zelfs zij verrast waren door de resultaten.
Hoewel het onderzoeksteam geen enkel bewijs vond dat koppels steeds meer op elkaar lijken, bevestigden de resultaten wel dat mensen partners opvallend vaak op elkaar lijken. “In overeenstemming met eerdere onderzoeken hebben we bewijs gevonden van homogamie, of de neiging van echtgenoten om soortgelijke gezichten te hebben”, zeggen de onderzoekers. Stellen gaan dus niet meer op elkaar lijken naarmate de relatie vordert, ze lijken vanaf het begin al meer op elkaar.
Waarom stellen vaak op elkaar lijken
Als we een op een datingapp zitten, dan is er geen grondige analyse voor nodig om te bevestigen dat de meeste singles iemand zoeken die ongeveer even lang is. Voor de leeftijdscategorie is dat niet anders – een paar jaar verschil is de standaard. Maar dat zijn niet de enige gelijkenissen die mensen zoeken in een partner, het zijn er veel meer. Maar omdat we niet met onszelf kunnen trouwen en kinderen krijgen, zoeken we vaak naar iemand die veel op ons lijkt.
Ondanks het idee dat tegenpolen elkaar aantrekken, zegt onderzoek dat mensen zich van nature aangetrokken voelen tot mensen op wie ze lijken. Het is bekend en vertrouwd. Dit noemen wetenschappers het similarity effect, de neiging om je aangetrokken te voelen tot mensen die in belangrijke opzichten op jezelf lijken. Eén van die overeenkomsten is je uiterlijk. Omdat je bekend bent met het uiterlijk van jezelf, vind je mensen met soortgelijke eigenschappen leuker dan mensen zonder overeenkomsten.
Een onderzoek uit 2013 toont dit aan met een experiment. In de studie kregen mensen foto’s te zien met het gezicht van hun liefdespartner. Sommige foto waren echter (digitaal) aangepast om de kenmerken van een ander gezicht te bevatten. Deze werden vermengd met 22% van het gezicht van een onbekende of 22% van hun eigen gezicht.
Het resultaat van het onderzoek was dat alle deelnemers de afbeelding met hun eigen gezicht erin verwerkt consequent als de meest aantrekkelijke beoordeelden. Niet alleen vonden de deelnemers dit gezicht aantrekkelijker dan die van hun partner met de kenmerken van een onbekende erin, maar ook aantrekkelijker dan de werkelijke foto van hun partner.
6 redenen waarom stellen op elkaar lijken
Het fenomeen van stellen die op elkaar lijken is ook niemand ontgaan op social media. Lookalike koppels zijn al jarenlang het onderwerp van publieke fascinatie met Facebook-pagina’s voor ANWB-stelletjes en Siblings or Dating-spellen die gespeeld worden op Instagram. Iedereen deelt graag z’n mening over deze romantische dubbelgangers. Maar waarom lijken deze stellen zoveel op elkaar? En waarom daten mensen graag anderen die veel op henzelf lijken? Het similarity-effect is wellicht de grootste reden, maar er nog meer redenen voor te noemen.
1. Rassenvoorkeur
Volgens Karen Wu, universitair docent psychologie aan de California State University, zijn groepsvooroordelen een van de meest voor de hand liggende redenen waarom stellen op elkaar lijken. Mensen die daten hebben vaak een voorkeur voor hetzelfde ras. Dat geldt zowel voor hetero als voor niet-hetero stellen. Een partner van hetzelfde ras vergroot de kans dat deze vergelijkbare kenmerken heeft.
2. Het familiarity effect
We hebben de neiging een partner te zoeken die op onszelf lijkt vanwege het familiarity effect, ook wel bekend als het mere-exposure effect. “Wanneer we steeds weer aan een bepaalde stimulus worden blootgesteld, zullen we er meer van gaan houden vanwege het gemak van verwerking”, zegt Wu in PsychologyToday. “Voor ons brein betekent het dat gemakkelijk aangenaam is.”
In een van de studies naar het familiarity effect mochten deelnemers de aantrekkelijkheid van gezichten beoordelen. De onderzoekers ontdekten dat hoe meer gezichten anders waren dan dat van de deelnemer, hoe minder aantrekkelijk ze werden beoordeeld. De meer bekende gezichten waren juist aantrekkelijker voor de deelnemers. En hoe meer gezichten de deelnemers te zien kregen, hoe hoger de aantrekkelijkheid van zowel de afwijkende als bekende gezichten beoordeeld werden.
3. Competitie
Als we allemaal voor de aantrekkelijkste potentiële partner zouden gaan, zonder genoegen te nemen met minder, dan zou de wereldbevolking met de dag kleiner worden. Maar dat doet het niet. En ook krijgt (bijna) iedereen het voor elkaar om vroeg of laat een partner te vinden. Als singles zijn we misschien in competitie met andere singles, maar door de keuzes die we maken blijft het in evenwicht. In de praktijk komt het erop neer dat mensen vaker iemand aantrekkelijk vinden die even aantrekkelijk is. En dit kan er weer voor zorgen dat er gelijkenissen zijn tussen deze mensen.
4. Seksuele inprenting
Naast de voorkeur voor hun eigen gezicht, kunnen mensen onbewust het gezicht van hun ouder zoeken in dat van een partner. Onderzoekers suggereren dat jonge kinderen kunnen leren hoe een potentiële partner eruit zou moeten zien door middel van een proces dat ‘seksuele inprenting’ wordt genoemd. Dat wil zeggen: ouders kunnen voor hun kinderen modelleren hoe hun toekomstige partner eruit zou moeten zien. En als een ouder het model is, dan toont een toekomstige partner gelijkenissen met de ouder en waarschijnlijk ook henzelf.
5. Vergelijkbare sociale oordelen
Onderzoekers denken dat twee partners voor elkaar kunnen kiezen op basis van wat anderen van hun denken. Vanwege het oordeel van anderen hebben ze vergelijkbare persoonlijkheden, zo is de gedachte. De onderzoekers denken dit omdat ze in één onderzoek ontdekten dat de waargenomen persoonlijkheid van gezichten – de persoonlijkheid die anderen verwachten – zowel de gezichtsgelijkenis als de waarschijnlijkheid dat een koppel werkelijk bij elkaar was voorspelde.
6. Voorkeur voor hetzelfde lichaamstype
Hoewel veel onderzoeken zich hebben gericht op gezichtsovereenkomsten tussen stellen, is lichaamstype een andere belangrijke factor in hoeveel stellen op elkaar lijken. Studies hebben zelfs aangetoond dat stellen vergelijkbaar zijn in hun body mass index, gewicht en lengte. Deze voorkeur voor hetzelfde lichaamstype kan het gevolg zijn van voorkeuren voor gelijkgestemden of van gedeelde levensstijlen (in het geval van gewicht).
Verliefd worden is meer...
... dan geluk hebben. Er zijn twee personen voor nodig die ervoor openstaan. Bij één app weten ze precies hoe ze die twee mensen kunnen samenbrengen voor een langdurige relatie. De matching in deze succesvolle app heeft één doel: het koppelen van mensen die écht bij elkaar passen. Ontdek zelf hoe Elitedating een extreem hoog succespercentage behaalt.
