Hoeveel mensen gaan er vreemd? Dit zeggen de onderzoeken over overspel

Als je zelf niet bent bedrogen of je (ex-)partner hebt bedrogen, dan ken je zonder twijfel wel iemand die dat wel heeft meegemaakt. Terwijl de meest gelukkige stellen voor de buitenwereld in een sprookje leven, leeft een van hen een dubbelleven. Geheime relaties met collega’s, affaires tussen werkgevers en werknemers en onbetrouwbare partners die tot ’s nachts rondzwerven op datingsites zoals Second Love. Vreemdgaan gebeurt altijd, overal om ons heen.

Je dacht dat ze de perfecte relatie hadden, maar dan kom je erachter dat iemand constant van twee walletjes at. En als je buren, familieleden en collega’s wel trouw blijven aan hun partners, dan lees je dagelijks over affaires in de Story of Privé. Want hoeveel huwelijken tussen beroemdheden eindigen wel niet met de ondubbelzinnige reden dat de ene de ander bedroog?

Het lijkt erop dat iedereen altijd vreemdgaat. Als het niet vandaag gebeurt, dan gebeurt het morgen. Of overmorgen. Ooit. En eigenlijk is dat niet helemaal onjuist. Want niemand zal ontkennen dat best veel mensen ooit een keer vreemdgaan. Maar hoeveel mensen gaan er nu echt vreemd? Wat zeggen de onderzoeken? En zijn deze betrouwbaar?

Niet iedereen gaat vreemd

Het beeld dat monogamie (bijna) niet meer bestaat in de westerse wereld wordt gevoed door de media. Niet alleen is vreemdgaan de normaalste zaak van de wereld in Netflix-series als Vikings en Homeland, de nieuwskoppen spreken ook lang niet altijd de waarheid. En omdat velen van ons alleen de headline lezen, wordt het daardoor niet veel beter. Een voorbeeld van Nu.nl uit 2011:

‘80 procent vrouwen gaat vreemd’

Wie de nieuwskop scant en niet het artikel zelf leest, denkt: “Shit… dat zijn er best veel. Bijna allemaal…” Een paar dagen later deelt de lezer het nieuws op een verjaardag met anderen: “Geen enkele vrouw is nog te vertrouwen.” En voor je het weet is een broodjeaapverhaal geboren.

Had de lezer nu het artikel maar gelezen, want daarin wordt vermeld dat het 80 procent percentage gebaseerd is op 5 vrouwen, waarvan er 4 overspelig zijn geweest. Met een dergelijke steekproefomvang is de betrouwbaarheid van het “nieuws” nul komma nul.

Dankzij de (sociale) media kun je je zorgen gaan maken over de affaire-trend. Je kunt gaan denken dat iedereen immuun is geworden voor vreemdgaan, dat niemand er nog iets om geeft. Benadrukt door negatieve nieuwskoppen is het dus niet zo raar dat je ontmoedigt raakt.

• ‘Helft van alle huwelijken eindigt door vreemdgaan in een scheiding’
• ‘60% van de mannen in een relatie geeft vreemdgaan toe’

Wat ze er niet bij vertellen is dat pessimistische statistieken in nieuwskoppen nu eenmaal veel beter scoren en meer kliks opleveren, en dat is soms het enige wat telt voor de media. En als het onderzoek is uitgevoerd door een commercieel bedrijf, zoals een partij die professionele hulp biedt bij relatiegeschillen, dan is het zelfs nóg beter het nieuws met een korreltje zout te nemen. Dus, hoeveel mensen gaan er echt vreemd?

Casual chat tip: Novamora

• Chatten en flirten bij Novamora (18+)
• Discreet en anoniem chatten

Bekijken op Novamora

Het percentage mensen dat vreemdgaat

Het is algemeen bekend dat niet iedereen vreemdgaat. Hoewel dat soms zo lijkt, is dat dus niet het geval. Er zijn daadwerkelijk mannen en vrouwen die te vertrouwen zijn en loyaal blijven aan hun partner. Het goede nieuws is dat deze groep zelfs in de meerderheid is. Ongeveer 20 tot 25 procent van de mensen gaat vreemd, zo wordt gesteld door wetenschappers.¹

Onderzoekers Blow & Hartnett hebben het overspel-fenomeen uitgebreid bestudeerd en in 2007 al het voorafgaande onderzoek naar vreemdgaan geanalyseerd. Dit is wat ze te zeggen hebben over hoe vaak vreemdgaan daadwerkelijk voorkomt:

Over het algemeen kunnen we op basis van de gegevens concluderen dat seks met iemand anders dan de eigen partner in de loop van heteroseksuele relaties (tussen gehuwden en in de VS) voorkomt in minder dan 25% van de relaties. En meer mannen dan vrouwen maken zich schuldig aan overspel.2

Maar zoals tussen haakjes is te lezen, gaat het om getrouwde Amerikanen. Niet om mensen in het algemeen of over Nederlanders.

Een voorbeeld van zo’n onderzoek is in 2008 uitgevoerd door Paul Andrews van de Virginia Commonwealth University in Richmond. Andrews en collega’s gaven 203 jonge heteroseksuele stellen vertrouwelijke vragenlijsten met de vraag of ze ooit een slippertje hadden gemaakt en of ze vermoedden of wisten dat hun partner was vreemdgegaan. Uit de resultaten bleek dat 29 procent van de mannen toegaf vreemd te zijn gegaan, vergeleken met 18,5 procent van de vrouwen.³

Een ander onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Archives of Sexual Behavior, toonde aan dat ongeveer 23 procent van de mannen en 19 procent van de vrouwen hun partner heeft bedrogen. Dat was op basis van de antwoorden van 506 mannen en 412 vrouwen die meededen aan het onderzoek.⁴

Hoe zit het in Nederland?

In Nederland zijn de cijfers vergelijkbaar, zo blijkt uit de enquêtes die zijn uitgevoerd onder Nederlanders. Een van de eerste onderzoeken, uitgevoerd in 1991 door het Nisso (Nederlands Instituut voor Sociaal Seksuologisch Onderzoek), toonde aan dat 15 procent van de mannen overspel heeft gepleegd tegenover 9 procent van de vrouwen. Een vrij laag percentage vreemdgangers, niet?

In 2005 werd vervolgens een enquête uitgevoerd door psycholoog Henk Noort onder 1700 heteroseksuele internetgebruikers van 20 tot 45 jaar. Van de vrouwen met een relatie was 27 procent wel eens vreemdgegaan, van de mannen 25 procent.⁵

In hetzelfde jaar deed Durex onderzoek naar vreemdgaan. Volgens dat onderzoek heeft 31 procent van de Nederlanders wel eens een scheve schaats gereden. Wereldwijd was dat 22 procent. Maar dat was in 2005, toen dating apps als Tinder nog niet eens bestonden.

In 2014 “bewees” Psychologie Magazine dat je je gelukkig mag prijzen als je nog nooit bent bedrogen. Volgens het online onderzoek dat zij uitvoerden is slecht één op de twee Nederlanders trouw aan zijn of haar partner. Bijna de helft van de deelnemers zei in het verleden bedrogen te zijn door een partner. Een kwart was door de huidige partner bedrogen, of vermoedt dat. Ook gaf bijna de helft van de deelnemers toe dat ze zelf weleens zijn vreemdgegaan. En wederom bleken het vooral mannen te zijn die overspel pleegden.⁶

Waarom onderzoeken niet zo betrouwbaar zijn

Dat gezegd hebbende, alle percentages in onderzoeken worden genoemd met een grote onzekerheid. En de genoemde procenten verschillen elke keer weer. Geen enkel onderzoek toont precies dezelfde resultaten, omdat ze vanuit de basis niet zo betrouwbaar zijn. Daar zijn verschillende redenen voor.

• De onderzoeken vinden voornamelijk online plaats.
• Niet iedereen geeft het eerlijk toe.
• De definitie van vreemdgaan verschilt aan wie je het vraagt.

Uitzoeken hoeveel mensen ooit ontrouw zijn geweest is een pittige uitdaging. De onderzoekers zijn immers afhankelijk van de eerlijke bekentenissen van de vreemdgangers. Als gevolg hiervan kunnen de schattingen enorm variëren. Bovendien ligt de grens van wat vreemdgaan is (en wat niet) in elke relatie op een andere plek. Daarnaast worden de resultaten beïnvloed door de manier waarop de gegevens worden verzameld.

Een van de onderzoeken die dit bevestigt is een jaarlijks onderzoek uit 2007. Voor het onderzoek werd aan 4.884 vrouwen gevraagd of ze ooit zijn vreemdgegaan. Het ene jaar gebeurde dit onderzoek face-to-face, het jaar erop via een computergestuurd (zelf-)interview. Wat bleek?

Toen de vrouwen face-to-face werden ondervraagd, bleek dat maar 1,08 procent overspel had gepleegd. Maar toen ze met behulp van een computer werden geïnterviewd, steeg dit percentage naar 6,13 procent. En dat is precies wat het zo moeilijk maakt om te ontcijferen hoeveel mensen daadwerkelijk overspel plegen.⁷