14 februari, Valentijnsdag, is de dag van de liefde. De dag staat in het teken van chocola, romantische films en gebaren, bloemen en een overvloed aan liefde. Ook zie je op deze dag herhaaldelijk beelden voorbij komen van een ‘magische’ babyjongen die met zijn pijlen mensen verliefd kan laten worden; we hebben het over Cupido, de god van verlangen, erotische liefde, aantrekkingskracht en affectie.
Maar wie was Cupido nu precies? Wat is zijn mythologische achtergrond en waarom is hij tegenwoordig nog steeds de universele afbeelding van liefde? We vertellen je meer over de liefdesgod en het klassieke liefdesverhaal van Cupido.
Wie was Cupido?
Cupido, ook wel Amor genoemd, is in de Romeinse mythologie de goddelijke, eeuwig jonge zoon van Venus. Deze Venus is op haar beurt weer de godin van de liefde en haar minnaar was Mars, de Romeinse god van de oorlog. Cupido zelf was niet alleen de god van de liefde, maar ook van de seksuele begeerte en het verlangen naar schoonheid.
Wat wil jij?
"Iedereen heeft het over zichzelf, maar wat wil JIJ? Stel deze 999 vragen aan jezelf: kijk vooruit, spreek wensen uit, vraag feedback, geef jezelf cijfers."
Hij wordt meestal afgebeeld als een naakt, mollig jongetje met vleugeltjes. En uiteraard wordt hij vergezeld door zijn pijl en boog. Volgens de mythe schiet hij magische pijlen in de harten van mensen om ze plotsklaps verliefd op elkaar te laten worden. Cupido heeft ook een equivalent in de verhalen uit de Griekse oudheid, waar hij Eros wordt genoemd: eveneens de god van de liefde.
Er zijn verschillende mythische verhalen die de ronde doen over deze jonge god, zijn ouders en zijn eigen liefdesverhaal. Laten we beginnen met de ouders van Cupido, die al net zo mythisch zijn.
Venus en Mars: de mythische ouders van Cupido
Mars, ook wel Ares genoemd, is de god van de oorlog en krijgslust. Hij is weinig geliefd bij de andere goden uit de Romeinse en Griekse mythologie. Dit komt vooral door zijn opvliegende karakter, waardoor hij geregeld ruzie kreeg met de andere goden. Toch hebben niet alle goden een hekel aan Ares. Zo werd hij bijvoorbeeld de minnaar van de godin van de liefde: Venus.
Venus, ook wel Aphrodite genoemd in de Griekse mythologie, krijgt meerdere kinderen met Mars. De tweeling Deimons en Phobos (Angst en Vrees), en de liefdesgod Eros, Cupido dus. Toch verschillen de meningen en zijn niet alle verhalen het erover eens dat Mars daadwerkelijk de vader van Cupido was.
Eeuwig kind
Cupido is een bijzondere god. Hij heeft namelijk helemaal geen zin om op te groeien en wil liever een kind blijven. Dit is ook de reden waarom hij wordt afgebeeld als een klein jongetje. Zijn moeder Venus is er echter helemaal niet blij mee dat haar zoon zo’n klein en ondeugend jongetje blijft. Het is de de reden waarom ze de hulp inroept van de godin van de wijsheid, Themis. Deze godin zegt tegen Venus dat ‘haar zoon alleen zal groeien als hij een broer of zus heeft die hem ook liefde terug kan geven’.
Venus neemt het advies ter harte. Ze geeft Cupido een broer, Anteros. Hij wordt de god van de wederliefde. Anteros straft de mensen die wél liefde krijgen, maar geen liefde teruggeven aan anderen. Door Anteros ontgroeit Cupido zijn kindertijd. Hij is niet meer het jongetje dat hij altijd wilde blijven.
Cupido en Psyche: zijn eigen liefde
Terwijl Cupido vooral bekendstaat als degene die anderen koppelde, verloor hij zelf ook zijn hart en wel aan de oogverblindend mooie vrouw: Psyche. Zijn liefdesverhaal is een van de meest bekende mythologische verhalen over Cupido zelf.
Het verhaal begint als zijn moeder Venus stikjaloers is op het mooie meisje Psyche. Deze Psyche is een prachtige koningsdochter en de personificatie van de ziel. Cupido wordt door zijn moeder op pad gestuurd om het meisje te doden. Als Cupido echter ’s nachts naar het paleis reist om zijn opdracht uit te voeren, ziet hij het gezicht van de beeldschone Psyche. Hij is op slag verliefd op het meisje en kan het daarom niet over zijn hart verkrijgen om haar te doden.
Psyche wordt gered door Cupido
Venus is woedend dat haar zoon er niet in geslaagd is om het meisje te doden. Ze besluit daarom om Psyche te kwellen met vreselijke pijnen. Deze pijnen worden echter zo erg dat Psyche enorm ongelukkig wordt. Op den duur besluit ze om zichzelf van het leven te beroven. Dat is het plan, tenminste. Psyche wil zichzelf van de paleismuren naar beneden laten vallen. Cupido heeft haar echter gevolgd en toen hij doorkreeg wat haar plan was, heeft hij Zephyros, de god van de westenwind, gevraagd om haar te redden.
Psyche wordt gered en Cupido brengt haar naar een prachtig paleis op een afgelegen eiland. ’s Nachts bezoekt Cupido haar in het paleis, maar wel onder één voorwaarde. Deze voorwaarde is dat Psyche zijn gezicht nooit meer mag zien. Als ze hem toch ziet, dan zal de god haar voor altijd verlaten. Psyche stemt toe en voor lange tijd leven de twee op deze manier samen.
De zussen van Psyche komen langs
Op een dag vraagt Psyche aan Cupido of haar zussen op bezoek mogen komen. Ze is namelijk erg ongelukkig geworden, zo alleen in het paleis. Hij stemt toe, maar weet op dat moment nog niet dat hij hiermee een grote fout begaat. De zussen maken namelijk een eind aan het liefdesverhaal van Psyche en Cupido. Ze zijn jaloers en maken Psyche daarom wijs dat Cupido het gezicht van een monster heeft en dat dat de reden is waarom ze hem niet mag zien.
Ze overtuigen haar ervan om een olielampje bij het bed te zetten en een dolk onder haar kussen te leggen. Als blijkt dat het gezicht van Cupido inderdaad dat van een monster is, dan kan ze hem gelijk vermoorden. Psyche steekt ’s nachts het lampje aan en bekijkt het gezicht van haar geliefde. Het blijkt dat hij een prachtige jongeman is… maar Cupido is verrast door het verraad en verlaat zijn geliefde.
Psyche en de opdrachten van Venus
Nadat Cupido haar verlaten heeft, probeert Psyche zich opnieuw van het leven te beroven. Deze keer probeert ze zichzelf te verdrinken, maar de stroomgod steekt er een stokje voor. Hij brengt haar weer veilig aan land, waarna ze blijft zoeken naar Cupido.
Op een dag hoort de godin Demeter het treurige verhaal van Psyche en begrijpt ze dat het meisje op zoek is naar Cupido. Ze geeft Psyche het advies om in dienst te treden bij Venus in de hoop haar geliefde weer te kunnen ontmoeten. Psyche volgt het advies op en haar wrokkige schoonmoeder geeft haar tal van onmogelijke opdrachten om uit te voeren.
De laatste opdracht is om de onderwereld te betreden en hier een potje zalf van Persephone te verkrijgen. Het lukt Psyche om dit potje op te halen, maar als ze het potje openmaakt komt de god Hypnos uit tevoorschijn. Hij is de god van de slaap, waarna Psyche wegzakt in een diepe slaap.
Toch een gelukkig einde
Juist op dat moment komt Cupido overvliegen en realiseert hij wat hij zijn geliefde heeft aangedaan. Hij vecht met Hypnos en wekt vervolgens Psyche op uit haar slaap door haar aan te raken met een van zijn pijlen. Cupido vliegt vervolgens met zijn geliefde naar de berg Olympus, waarna hij met haar trouwt en ze nog lang en gelukkig samenblijven.
De details in het mythologische verhaal verschillen nogal, maar de meeste verhalen besluiten dat Psyche en Cupido samenblijven, Psyche onsterfelijk wordt en dat het stel zelfs nog samen een dochter krijgt: Voluptas.
De twee pijlen van Cupido
Hoewel Cupido vrijwel altijd wordt afgebeeld met een pijl en boog, weten maar weinig mensen dat hij twee verschillende soorten pijlen had. De ene pijl, waar de meesten vanaf weten, is de pijl om mensen verliefd te maken. Deze heeft een prachtige, scherpe punt gemaakt van goud. Ook heeft Cupido echter een tweede pijl en wel eentje om mensen elkaar te laten haten. Deze pijl heeft een stompe punt en een loden schaft. Er zijn verschillende mythes en verhalen waarin wordt beschreven dat Cupido grapjes uithaalde met de verschillende soorten pijlen.
Cupido door de eeuwen heen
Maar hoe komt het dat Cupido tegenwoordig nog steeds als een jongetje wordt afgebeeld die mensen verliefd laat worden? Om daarachter te komen is het goed om te weten hoe het beeld van Cupido door de jaren heen is veranderd. Ongeveer 700 jaar v.C. werd Cupido vooral gezien als een ordinaire hartenbreker.
Hij werd vaak gezien als iemand die speelde met de harten van goden en mensen. In meerdere verhalen werd zelfs verteld dat hij zijn kracht misbruikte. In de jaren erna werd meerdere malen beschreven hoe Cupido werd gezien als een meer duivels jongetje, in plaats van het magische kind dat we tegenwoordig herkennen als Cupido.
Vanaf de 4e eeuw v.C. verandert er iets. Steeds meer verhalen zien Cupido als een soort slaafje van zijn moeder Venus, waardoor hij een stuk minder krachtig wordt afgebeeld. Hij wordt gezien als een jongetje dat al zijn moeders wensen uitvoert, zonder een eigen inbreng. Eeuwen later, in de Renaissance, begint de obsessie met Cupido opnieuw. Hij wordt vanaf deze periode vaak afgebeeld als een jonge, naakte jongen met pijl en boog.
De afbeelding van liefde: Cupido tegenwoordig
Vanaf de 18e eeuw wordt Valentijnsdag steeds populairder en Cupido wordt sindsdien steeds vaker gelinkt aan deze feestdag voor de liefde. Op kaarten en versieringen komt men de jonge god steeds vaker tegen. Nadat Hallmark in 1916 begint met het produceren van Valentijnskaarten komt Cupido nog veel vaker in beeld. Toch is het wel een beetje vreemd dat we tegenwoordig een baby met pijl en boog zien als het symbool van deze populaire feestdag.
Hoewel de Grieken en Romeinen hem zagen als een ondeugend en krachtige God, heeft hij in de hedendaagse wereld een andere betekenis gekregen. Hij wordt nu vooral gezien als een mooie, lieve God met de geweldige mogelijkheid om mensen verliefd te laten worden.
Cupido is vandaag de dag te zien op tal van versieringen en kaarten. Ook kom je hem nog steeds tegen in liefdesliedjes, bijvoorbeeld in het nummer ‘Cupid‘ van Sam Cooke. Maar daarnaast zijn er ook vele andere nummers over deze god van de liefde geschreven, onder andere door Amy Winehouse en Johnny Nash. En daardoor weet iedereen nu nog steeds dat er een god heeft bestaan die bekendstond onder de naam Cupido.
Meer mensen zoals jij...
... weten niet welke liefdestaal ze spreken. En dat is niet zo gek als je helemaal niet weet dat iedereen een eigen moedertaal der liefde heeft. In ‘De vijf talen van de liefde’ ontdek je welke taal jij spreekt en nog belangrijker: hoe je daarmee je liefdesleven verbetert. Verhelderend, een eyeopener: kom er zelf achter waarom dit boek ‘het best beoordeelde’ relatieboek is.
