Body-shaming: wat het is, voorbeelden en de gevolgen

Denk je er weleens aan om iets aan je uiterlijk te veranderen? Je bent niet de enige. En als je deze gedachte nog nooit hebt gehad, dan word je wel continu geconfronteerd met de vraag of je je uiterlijk niet zou willen veranderen.

Televisiereclames met dieetpillen, Google-advertenties van liposuctie en tijdschriften met tips over snel afvallen: elke dag maken anderen je wijs dat je iets aan je lichaam moet doen. En zelfs op dating apps zoals Tinder, Badoo en Grindr is discriminatie op uiterlijke kenmerken aan de orde van de dag. Hoewel je nooit problemen met je eigen lichaam hebt gehad, kun je opeens toch gaan twijfelen. Heb ik te grote oren? Ben ik te dik? Of misschien vind je je lippen opeens zo dun en klein.

Zonder dat je het doorhebt, bepalen anderen voor jou hoe je lichaam eruit moet zien, terwijl ze jou helemaal niet kennen. Het zijn de klassieke voorbeelden van body-shaming, en dan hebben we het nog niet eens over sociale media.

Wat is body-shaming?

Body shaming staat voor de kritiek op jezelf of anderen vanwege een uiterlijk aspect. Dit uit zich vaak in het vernederen van iemand anders, door spot of kritische opmerkingen te maken over de vorm of grootte van hun lichaam of een deel ervan. Body-shaming, of fat-shaming als iemand overgewicht heeft, is hetzelfde als pesten; het maakt verder niet uit of dat nu in persoon is, of online.

Uit onderzoek van 3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, blijkt dat 10% van de jongeren en jongvolwassenen wel eens een negatieve opmerking heeft gekregen op sociale media over hun fysieke eigenschappen. Aan het onderzoek deden 2.212 jongeren mee met een leeftijd tussen de 16 en 34 jaar oud.

^{Bron: © RTL}

Waar het vandaan komt

Reclames, berichten in de media en posts op sociale media geven je het idee dat je moet veranderen. Slank, gespierd en met een kleurtje; iedereen zou aan dit ideaalbeeld moeten voldoen. Als je dat niet doet, dan loop je het risico doelwit te worden van andermans opmerkingen.

De ideologie van het perfecte lichaam is overal, zodat niemand er echt aan kan ontsnappen. Je vindt het terug in de casting van programma’s als Love Island, in de hoofdrolspelers van je favoriete Netflix-serie en op de foto’s van de bekendste influencers. Samen creëren al deze mensen het ideaalbeeld van hoe je eruit moet zien.

Het gevolg is dat wanneer je iemand ziet die niet aan dit totaalplaatje voldoet, dan vind je dat onaanvaardbaar. Je hebt je oordeel klaar en geeft kritiek op het lichaam van een ander: je doet aan body-shaming. Maar body-shaming vindt op meer manieren plaats:

Kritiek op je eigen uiterlijk

Body-shaming hoeft niet direct op anderen geuit worden; in veel gevallen begint het bij jezelf. En misschien heb je er nog nooit zo over nagedacht. Het is namelijk ook body-shaming als je een negatief oordeel over jezelf velt, of jezelf vergelijkt met iemand anders.

• “Ik ben zo lelijk in vergelijking met haar.”
• “Kijk hoe dik mijn kuiten zijn.”
• “Waarom heb ik geen aanleg voor spieren?”

Openlijk kritiek uiten op het uiterlijk van een ander

Een andere vorm van body-shaming is de negatieve opmerking over het uiterlijk van iemand anders. En ook dat herken je waarschijnlijk meteen terug als iets wat je wel eens gedaan hebt.

• “Zou je dat nu wel allemaal opeten?”
• “Waarom begin je niet eens met afvallen?”
• “Je zou echt lekker zijn als je 5kg afgevallen bent.”

Kritiek uiten op andermans uiterlijk zonder hun medeweten

Dankzij het ideaalbeeld van het perfecte lichaam heb je bewust en onbewust het oordeel klaar als je iemand ziet. Zo beoordeel je het lichaam van anderen, zodra je hen voor het eerst ziet. Eigenlijk heb je je oordeel dus al klaar tijdens de eerste indruk.

• “Moet je kijken hoe zij erbij loopt.”
• “Heb je gezien wat ze vandaag draagt?”
• “Wees blij dat je niet van dat haar zoals X hebt.”

Hoe body-shaming ook ten uiting komt, het komt voort uit een vergelijking met anderen en wordt vervolgd met een belediging. En als je zelf het slachtoffer bent van body-shaming, dan leidt het tot schaamte, twijfels en een lagere eigenwaarde. Woorden zijn in dit geval niet alleen woorden, maar woorden die pijn kunnen doen.

“Ik heb me zo ongeliefd gevoeld na het lezen van wrede woorden, geschreven door vreemden die niets van me weten.” – Kesha

De gevolgen van body-shaming

Sommige mensen geloven dat als je mensen met overgewicht zich laat schamen voor hun gewicht, gedrag of eetgewoonten, dat je hen dan kan motiveren om gezonder te gaan leven. Maar niets is minder waar, en dat is zelfs wetenschappelijk bewezen. In plaats van te motiveren om af te vallen, doet fat-shaming het tegenovergestelde, waardoor ze juist meer eten en hun gewicht toeneemt.¹

De schadelijke effecten van body-shaming gaan verder dan een gewichtstoename. Hoewel het al ernstig genoeg is dat je mensen met overgewicht meer laat eten door je schadelijke opmerkingen, zijn er nog veel meer schadelijke effecten. En ook deze worden door onderzoeken ondersteund:

• Depressie: een groter risico op depressie en andere mentale problemen.
• Eetstoornissen: een verhoogd risico op eetstoornissen, zoals eetbuien en anorexia.
• Minder zelfvertrouwen: het wordt gekoppeld aan een lagere eigenwaarde en zelfbeeld.
• Stress: het veroorzaakt meer stress wat op zich weer tot meer problemen kan leiden.
• Chronische aandoeningen: hoger risico op verschillende chronische aandoeningen.

De slachtoffers: onbekende én bekende personen

Een van de meest recente gevallen, dat de gevolgen van body-shaming benadrukte, speelde zich af in België. Tijdens een wiskundeles op een Brusselse school vraagt een 14-jarig meisje of het raam even open kan. “Het is hier zo warm.” Het volgende moment springt ze uit het raam naar buiten. “Ze werd gepest en zat slecht in haar vel,” zegt een medeleerling. Wat het meisje tot haar wanhoopsdaad dreef? Ze werd geplaagd, omdat ze te mager zou zijn.

Heb je problemen met jezelf en/of wil je praten over zelfdoding? Kijk voor hulp en advies op 113.nl of bel 0900-0113.

Hoewel het meisje de sprong met zware verwondingen overleefde, had het zomaar het einde van haar leven kunnen zijn. Door thin-shaming is ze getekend voor het leven: fysiek en mentaal. We denken dat body-shaming alleen gebeurt bij mensen zoals dit jonge meisje, maar de waarheid is dat niemand immuun is voor schadelijke woorden over hun uiterlijk.

^{Bron: © GRAMMY}

Het verhaal van Kesha

In een interview met Teen Vogue, vertelde zangeres Kesha zich over haar ervaring met body-shaming. Terwijl buitenstaanders denken dat een artiest van dit kaliber zich nergens zorgen over hoeft te maken, en vooral niet met de looks van Kesha, doen ze dit toch wel.Voor Kesha eindigde dit zelfs in een vicieuze cirkel:

“Toen ik mezelf met anderen vergeleek, las ik meer gemene opmerkingen, die mijn angst en depressie alleen maar meer voedden. Het zien van paparazzi-foto’s van mezelf en het kattige commentaar maakten mijn eetstoornis erger. De zieke ironie was dat toen ik op een van de laagste punten in mijn leven was, ik steeds hoorde hoe veel beter ik eruit zag. Ik wist dat ik mijn lichaam aan het vernietigen was met mijn eetstoornis, maar de boodschap die ik kreeg was dat ik het geweldig deed.” – Kesha

Kesha is niet alleen

Het verhaal van Kesha staat niet op zich. Duizenden bekende en onbekende Nederlanders ervaren dit iedere dag. Lil Kleine wordt door volgers beledigd, omdat hij ‘een welvaartsbuikje heeft’. Demi Lovato haalt de headlines, omdat ze ‘iets voller is’. Het gaat zelfs zo ver dat Jan Modaal geen foto’s meer van zichzelf durft te posten, omdat anderen daar opmerkingen over zouden kunnen maken.

Body positivity en neutrality

Om het body-shaming fenomeen tegen te gaan zijn er bewegingen die je ervan bewust willen maken dat je niet aan de “norm” hoef te voldoen. Onder de naam ‘body positivity’ is er een groeiende beweging die vrouwen en mannen uitdaagt om de unieke eigenschappen die hen speciaal maken te vieren. Hoewel er misschien een aantal dingen zijn die je wilt veranderen, is het belangrijk dat je je comfortabel voelt in je eigen lichaam, omdat je jezelf bent.

Hoewel body positivity de afgelopen jaren aardig mainstream is geworden op social media, is er een tweede beweging die populair is geworden: body neutrality. Als body positivity gaat om het houden van je lichaam, ongeacht of het enigszins lijkt op schoonheidsideaal of niet, dan gaat body neutrality over het accepteren van je lichaam. Want als je nooit van je lichaam zou kunnen houden, dan is je lichaam accepteren misschien wel haalbaar.