Eens in de zoveel tijd komt in de media een verhaal voorbij van een fan, die hopeloos verliefd is op een bekend persoon. Op zich is dat niet vreemd, of bijzonder, maar dat is het wel als de fan denkt dat het andersom ook het geval is.
Dit scenario speelde zich af bij Koen Wauters, zanger van de Belgische band Clouseau. Een Nederlandse vrouw was er namelijk van overtuigd dat Wauters zijn liedjes speciaal voor haar schreef en alleen voor haar zou leven. De rechter moest er uiteindelijk aan te pas komen om de vrouw uit zijn buurt te houden.1 Het is een klassiek geval van erotomanie, ook wel bekend als het syndroom van Clérambault.
Wat is het syndroom van Clérambault?
Het syndroom van Clérambault is een vorm van een waanstoornis. Bij deze psychische aandoening ben je verliefd op iemand en beeld je je in dat deze persoon ook op jou verliefd is, terwijl dat helemaal niet het geval is. Je ontvangt allerlei hints en signalen van deze persoon die je vertellen dat de liefde wederzijds is. Dat is niet echt zo: het is een liefdeswaan, dat ook wel erotomanie wordt genoemd.2
Wat wil jij?
"Iedereen heeft het over zichzelf, maar wat wil JIJ? Stel deze 999 vragen aan jezelf: kijk vooruit, spreek wensen uit, vraag feedback, geef jezelf cijfers."
In de meeste gevallen gaat het om iemand van hogere stand; bijvoorbeeld een politicus, directeur van een groot bedrijf, artiest of een bekende actrice. De fan die volledig geobsedeerd is geraakt door een beroemdheid is daar het voorbeeld van. Maar het kan ook iemand anders zijn, die een iets hogere status dan jezelf heeft, zoals een docent.
Al eeuwenlang wordt het in de literatuur beschreven als een vorm van pathologische liefde. Degene die aan het syndroom lijdt neemt geen ‘Nee’ als antwoord. Alle onschuldige signalen, uitspraken en acties worden geïnterpreteerd als een verborgen romantische boodschap. En als deze persoon je afwijst, in woord of geschrift, dan stopt dit je niet.
Hoe raar het ook klinkt, je ziet het als ‘bevestiging’ dat de ander wel verliefd op je is, maar niet durft te uiten. Zo blijft het waanidee dat de persoon verliefd op je is bestaan, terwijl het bewijs voor het tegendeel zich blijft opstapelen.
Waarom het zo heet
Het syndroom is vernoemd naar de Franse psychiater Gaëtan Gatian de Clérambault. Hij beschreef de aandoening in “Les psychoses passionnelles”, dat hij 1921 publiceerde. Volgens Clérambault ontstaat de intense en extreme verliefdheid uit een passie en kan iedereen het krijgen.
Maar als je gezond bent is de kans veel kleiner. Bij iemand die al psychische problemen heeft is een minder sterke passie nodig om het uit te lokken. Zo verloopt de liefdeswaan, in drie fasen die elkaar opvolgen:
- de fase van de hoop
- de fase van de teleurstelling
- de fase van de rancune, waarin eventueel geweld kan optreden
Voor Clérambault waren er twee groepen erotomanen. Er was een eerste groep met de pure vorm van erotomanie, waarbij de waan zich plots ontwikkelt en er geen sprake is van een psychose. Bij de tweede groep ontwikkelt de waan zich geleidelijk en is er sprake van een andere, vaak chronische, psychische aandoening.
Dankzij het stuk, geschreven in het begin van de vorige eeuw, draagt het syndroom waarschijnlijk voor altijd de naam syndroom van Clérambault, hoewel de psychiater niet de allereerste was die het beschreef.3 Bovendien wordt erotomanie ook veel gebruikt, omdat dit waarschijnlijk wat makkelijker uit te spreken is voor niet-Franse psychiaters.
Erotomanie is overigens niet hetzelfde als een obsessieve liefde of vasthouden aan een onbeantwoorde of onbereikbare liefde.4 Hoewel deze twee fenomenen erg op erotomanie lijken, is er geen sprake van de waan die zich voordoet bij het syndroom van Clerambault.
De gevolgen
Het lijkt onschuldig, verliefd zijn op iemand en denken dat deze persoon ook op jou verliefd is. Maar in de praktijk loopt deze vorm van een waanstoornis geregeld uit de hand. Erotomanen vertonen onvoorspelbaar gedrag en stalking is vaak het gevolg van het syndroom van Clérambault. Zelfs nadat de persoon meerdere keren afgewezen is kan deze bijvoorbeeld nog e-mails blijven sturen, appjes, brieven en bloemen.
Voor het slachtoffer, degene waar de persoon op verliefd is, kan het een langslepende bron van ergernis zijn, dat kan uitlopen op een uiterst gevaarlijke situatie. Zo kun je als slachtoffer, of als iemand uit zijn of haar omgeving, een hoog risico lopen op lichamelijk geweld.
De agressie die zich bijvoorbeeld voordoet na een afwijzing kan zich niet alleen op het slachtoffer richten maar ook op de kinderen of andere familieleden. Al deze buitenstaanders van de ‘relatie’ kunnen de liefde immers blokkeren, waardoor de relatie niet mogelijk is. Denkwijzen zoals dit zijn eerder regel dan uitzondering bij erotomanie.
Het enige goede nieuws is dat deze waanstoornis heel weinig voorkomt. In een grootschalig bevolkingsonderzoek naar erotomanie onder 1,25 miljoen Engelsen werden slecht 11 mensen gevonden die voldeden aan alle kenmerken van het syndroom. En dat waren allen vrouwen.
Meer mensen zoals jij...
... weten niet welke liefdestaal ze spreken. En dat is niet zo gek als je helemaal niet weet dat iedereen een eigen moedertaal der liefde heeft. In ‘De vijf talen van de liefde’ ontdek je welke taal jij spreekt en nog belangrijker: hoe je daarmee je liefdesleven verbetert. Verhelderend, een eyeopener: kom er zelf achter waarom dit boek ‘het best beoordeelde’ relatieboek is.
